PERFORMANS ARTIRICI MADDE KULLANIMININ TARİHİ MİLATTAN ÖNCEYE UZANIYOR.
Antik Yunanların güçlenmek için uyarıcı ilaçlar aldığı biliniyor. 19'uncu yüzyılda da dayanıklılık gerektiren sporlarla uğraşanlar kafein, kokain, alkol gibi maddelerden medet ummuşlar.
1920’lerden bu yana birçok organizasyonda birçok maddenin kullanımı yasaklandı, denetimler sıkılaştırıldı. Yine de doping tamamıyla önlenemedi. Hileye başvurmak isteyen sporcular sürekli yeni yöntemler keşfetti.
1930'lar
Sentetik hormonlar icat edildi. 50’lerden itibaren kullanımları arttı.
1970'ler
Kasları güçlendirmek için anabolik steroid kullanımı yaygınlaşmaya başladı. Bunları belirleyebilecek testler ancak 1974’te yapılabildi. 1976’da kullanımları yasaklandı.
1980'ler
Uyarıcılar ve steroidlerle mücadele sonuç vermeye başlamıştı. Sporcular hızla kan dopingine yöneldi. 1970’lerden itibaren, kanlarını vücutlarından dışarı alıp beklettikten sonra yeniden vücutlarına enjekte ederek kaslara daha çok oksijen göndermeyi denediler. Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) bunu 1986’da yasakladı.
1990'lar
Dayanıklılığı artırmak için eritropoietin (EPO) hormonu da kullanılıyordu. IOC 1990’da EPO’yu da yasak listesine ekledi. Ama Dünya Dopingle Mücadele Ajansı (WADA)’nın onayladığı bir EPO testi on yıl boyunca geliştirilemedi. Ancak 2000’de kullanılmaya başlayabildi.
MADDELER
ANABOLİK STEROİDLER
Testosteron (‘erkeklik hormonu’) etkilerini taklit eden ilaçlar.
Etki: Kasları güçlendirebilir.
Risk: İntihara eğilim, iktidarsızlık, kalp rahatsızlığı…
Kullanılabildiği sporlar: Futbol, halter, koşu…
UYUŞTURUCULAR
Eroin, morfin gibi maddeler.
Etki: Acıyı unutturabilir.
Risk: Bağışıklık sisteminin zayıflaması, bağımlılık, solunum rahatsızlığı…
Kullanılabildiği sporlar: Bisiklet, Amerikan futbolu.
MASKELEYİCİ MADDELER
İDRAR SÖKÜCÜLER v.b.
Etki: Sporcular yasak madde kullandıklarını gizlemek için bu maddelere başvurabilir. Bunlar ayrıca kilo verdirebilir.
Risk: Baş dönmesi, bayılma, kramp, düşük tansiyon…
Kullanılabildiği sporlar: Atletizm, halter, boks…
UYARICILAR
Kokain, amfetamin gibi maddeler.
Etki: Farkındalığı ve uyanıklığı artırır, rekabet gücüne katkıda bulunabilir.
Risk: Kalp krizi, inme, uykusuzluk, denge bozukluğu…
Kullanılabildiği sporlar: Basketbol, boks, judo, bisiklet…
“Doping maddelerinin ölüme kadar giden yan etkileri var.”
Rüştü Güner-Dopingle Mücadele Komisyonu Genel Koordinatörü
HORMONLAR
ERİTROPOİETİN (EPO)
Etki: Sporcular dayanıklılıklarını artırmak amacıyla enjekte ediyor.
Risk: Yanlış kullanılırsa ölüm, kalp hastalığı, inme, emboli…
Kullanılabildiği sporlar: Atletizm, bisiklet…
BÜYÜME HORMONU (HGH)
Etki: Kasları ve kemikleri güçlendirebilir, bunların daha çabuk iyileşmesini sağlayabilir.
Risk: Kalp büyümesi, yüksek tansiyon, karaciğerde hasar…
Kullanılabildiği sporlar: Halter, futbol, koşu…
İNSÜLİN
Etki: Sporcular dayanıklılıklarını ve kaslarını artırmak için kullanabilir.
Risk: Yanlış kullanılırsa kan şekerinde düşme, beyinde hasar...
Kullanılabildiği sporlar: Halter, futbol, koşu...
YÖNTEMLER
KAN TRANSFERİ
Kan dopingi yapmanın yollarından biri. Kan dopingi, vücuttaki kırmızı kan hücrelerini artırmak için yapılıyor.
Nasıl: İki şekilde kan transferi yapılıyor.
1- Sporcu kendi kanını depoladıktan/soğuttuktan/dondurduktan sonra yeniden kendine nakledebiliyor.
2- Aynı kan grubundan başka birinin kanını kendine nakledebiliyor.
Etki: Kaslara daha çok oksijen gidiyor. Böylece dayanıklılık ve performans artıyor.
Risk: Alerjik tepkiler, enfeksiyon, karaciğer rahatsızlığı…
Kullanılabildiği sporlar: Bisiklet, kayak, yüzme…
GEN DOPİNGİ
Genlerle oynamak beden becerilerini artırmanın muhtemel yollarından biri.
Nasıl: Hücrelere gen naklederek.
Etki: Teoride kas gelişimini, kan üretimini, dayanıklılığı artırabilir.
Risk: Genetik tedavi çalışmalarında bazı hastalar öldü.
